EU en China azen op schatten Groenland

Nuuk, 31 augustus 2012. China heeft het oog laten vallen op de bodemschatten van Groenland, waaronder ertsen, uranium en zeldzame metalen die onmisbaar zijn in onder meer elektronische apparatuur. Het meeste moet weliswaar nog worden opgespoord, maar de potentie is volgens de deskundigen enorm.

De Chinese president Hu Jintao bracht in juni 2012, op reis naar de G20-top, een driedaags bezoek aan Denemarken. Dit land heeft weliswaar niet meer het beheer over Groenland, want sinds drie jaar is het een zelfstandig rijksdeel binnen het Deense koninkrijk. Echter buitenlandse zaken en de defensie zijn nog steeds taken die de Denen waarnemen. Wat Hin Jintao en zijn Deense ambtgenote Helle Thorning Schmidt over Groenland hebben besproken, blijft ongewis. De Chinese staatsleider geeft niet vaak een persconferentie en deed dat ook in Denemarken niet. Maar bij waarnemers is er weinig twijfel over dat
China grote belangstelling heeft voor de bodemschatten van Groenland om zijn groeiende industriële macht ook in de toekomst veilig te stellen.

Niet geheel toevallig reisde twee EU-commissarissen uit Brussel, Antonio Tajani en Andris Piebalgs, kort voor Hu Jintao’s bezoek aan Kopenhagen naar Groenland voor de ondertekening van een akkoord met het landsbestuur, waarmee is gewaarborgd dat het bedrijfsleven in de EU de toegang tot de bodem-schatten niet kwijt raakt. Ook over ijzererts, een van de meer klassieke grondstoffen beschikt Groenland. Het eerste grote Chinese mijnbouwproject daarvoor is al van start gegaan.

London Mining, ondanks zijn naam en vestigingsplaats een Chinees concern, heeft bij het landsbestuur vergunning aangevraagd voor de steenkoolwinning op een locatie 150 kilometer van de hoofdstad Nuuk. Het gaat om een project dat investeringen vergt ter waarde van een kleine twee miljard euro. Vanaf 2015 wil London Mining rond de 15 miljoen ton ijzererts per jaar gaan delven.

Over een periode van vijftien jaar ramen de Groenlanders op basis van berekeningen van het Nederlandse ingenieursadviesbureau Grontmij de opbrengsten in de vorm van belastingen en heffingen op 4,5 miljard euro.

Groenland is nu nog afhankelijk van een jaarlijkse toelage uit Kopenhagen, maar met de winning van de bodemschatten komt behalve de politieke onafhankelijkheid ook de economische zelfstandigheid binnen handbereik. De belangrijkste bron van inkomsten is naast de Deense subsidie op dit moment nog de visserij. Andere concrete Chinese grondstofwinningsprojecten in Groenland draaien om zink en koper. Daarmee zijn bedrijven bezig met de namen Ironbank Zinc en Nordic Mining. De Chinese investeerders zijn los daarvan ook bereid geld te steken in de nog zeer schaars aanwezige Groenlandse verkeersinfrastructuur, onder meer in de aanleg van luchthavens en wegen.

China is echter niet de enige die interesse heeft. Amerikaanse Britse, Zweedse en Australische mijnbouwbedrijven zijn ook 
van de partij. De Australische maatschappij Greenland Minerals and Energy zet in op de winning van speciale metalen uit zeldzame grondsoorten en uranium. Deze maatschappij mikt daarbij op de medewerking van een groep investeerders uit Zuid-Korea.
Naar olie en gas in de Groenlandse wateren wordt al vele jaren gezocht, met name door de Noorse oliemaatschappij Statoil.Bron: www.refdag.nl

Verhagen in Stavangen

Nederland wil regels voor energiewinning Noordpoolgebied

Nederland pleit voor bindende internationale regels om milieuschade te voorkomen bij de winning van energie in het Noordpoolgebied. Dat verklaarde de demissionaire minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Maxime Verhagen op 27 augustus 2012 in een toespraak tijdens de internationale energie-conferentie ONS 2012 in Stavanger, Noorwegen.

‘We moeten de mogelijkheden voor zelfregulering van de energie-industrie in het Noordpoolgebied niet overschatten,’ aldus minister Verhagen. ‘Vanwege het uiteenlopen van geopolitieke en commerciële belangen hebben we nieuwe  internationale regels nodig.’

De vraag naar energie blijft groeien. Het grootste deel van de energie-voorraden bevindt zich binnen de grenzen van de landen die aan de Noordpool grenzen. Daarom is winning van olie- en gas in het Noordpool-gebied volgens Nederland alleen een kwestie van tijd.

‘Niet of we energiewinning moeten toestaan, maar hoe we dat op een verantwoorde manier kunnen doen, dat is de uitdaging waar we voor staan’, hield minister Verhagen een gehoor van regeringsleiders, ministers, de top van de olie- en gasindustrie en analisten voor.

De ONS-conferentie trekt 50.000 bezoekers uit meer dan 90 landen. Het belangrijkste thema zijn dit jaar de geopolitieke uitdagingen van energiewinning.Zijn oproep is tegenstrijdig met zijn antwoorden op de Kamervragen van de Partij voor de Dieren. Daarin verschuilt Verhagen zich achter de regering van de Verenigde Staten, die toestemming aan Shell heeft gegeven om voor de kust van Alaska het jachtgebied van de Inuit te boren. Eerder heeft Verhagen, als minister van Buitenlandse Zaken, de enige ambtenaar die deels belast was met het Nederlandse beleid ten aanzien van het Noordpoolgebied, op dit ministerie wegbezuinigd. Verhagen is niet aanwezig bij de vergaderingen van de door hem aangehaalde Arctic Council of van de Barents Euro-Arctic Council want daar valt er voor de koopman in schaapskleren niets – te koste van mens en milieu – te verdienen.

 

‘Thinking slow in our energy policy’

“The exploitation of the Arctic reserves is a matter of time, and most of these reserves are located within the borders of the Arctic countries. But we still need to minimise the risks of exploitation and foster good governance. Speaking of which, the Dutch government considers those parts of the Arctic outside the jurisdiction of the Arctic nations as Global Public Goods, an area that needs protection for the sake of future  generations. We also believe that Arctic allow us to see whether global climate change policies have any affect.

The Netherlands has been active in the European sector of the Arctic ever since the epic journey of captain Willem Barentsz over four hundred years ago. He searched for the Northeast and Northwest passages to Asia but instead ‘found’ Bear Island, Spitsbergen and a harsh winter at Novaya Zemlya in 1596-1597.We learned that the Arctic is to be approached with respect.To safeguard the Arctic today, we need to implement existing treaties. At the same time, we need to be aware of the gaps — gaps in the subjects and in the geographical area covered by the existing treaties. That is why we favour additional binding international rules based on the precautionary principle, to provide better protection of the Arctic and its fish reserves. We think the Arctic Council is the best forum for this.

In a paper prepared for this session, risk management firm DNV and the Fridtjof Nansen Institute said that – and I quote – “large areas towards the North Pole remain challenges in terms of regulatory frameworks for search, rescue, evacuation, environmental clean-up, and liability for oil spill damages.” I agree with this. We have to be realistic and avoid being overconfident with regard to industry self-regulation. Considering the disparity of commercial and geo-political interests, I am convinced we need new international regulations.We also need technology and innovation policies that can handle the physical challenges of the Arctic. The Netherlands is doing its part. Since 1984 we have been conducting polar research and the Dutch government is supporting a proposal of the Project Delta Group for an innovative approach to the exploitation of gas in Yamal, Russia. The truth is that right now we cannot foresee all consequences of Arctic exploitation. Many questions still need to be answered, such as:

• Should we allow unlimited exploitation of gas and oil in such fragile environment?
  
• Do we know enough about the impact of a major oil spill on freezing or frozen water?
  
• Are there effective methods of containing and cleaning up an oil spill in the Arctic, with its long periods of darkness and extreme  temperatures?

These questions warrant a broad dialogue and slow thinking. In fact, we have a duty to develop golden rules for the Arctic to bolster social acceptance, and use innovations and new technologies for eventual production activities in this fragile part of our planet.

…I started my talk by saying that our brain has two ways of thinking: a fast and a slow one. In my opinion, companies and governments need slow thinking to ensure a sustainable energy future. This is especially true of the Arctic. So thank you for your time. I wish you a lot of slow thinking.
www.rijksoverheid.nl  2012 08 27 (2012.09.11)

Arctisch zee-ijs smelt tot een nieuw laagterecord

Het zee-ijs in de Noordelijke IJszee krimpt hoogstwaarschijnlijk eind augustus 2012 tot een laagterecord. Dat voorspellen wetenschappers van het U.S. National Snow and Ice Data Center (NSIDC), University of Colorado aan de hand van satellietgegevens.

Deze zomer zou het ijs terugtrekken tot minder dan 4 miljoen vierkante kilometer, ‘een ongekende laagte‘, aldus Scambos, hoofdonderzoeker bij het datacenter waar het ijs in het Noordpoolgebied en elders wordt gemonitord. Het vorige record werd in 2007 gevestigd, toen het zee-ijs kromp tot 4,28 miljoen km². Dat was 23 procent lager dan een eerder record in 2005.

Als het zee-ijs record deze maand wordt gebroken, zou dat ongewoon vroeg in het seizoen zijn; in 2011 was het dieptepunt op 9 september.
Het Antarctische zee-ijs trekt zich iedere zomer terug. Normaal gesproken vertraagt het smelten van het ijs in augustus, maar dit jaar is het versneld. Volgens Scambos zijn dit duidelijke tekenen van klimaatverandering, gestimuleerd door menselijk gedrag, met name de uitstoot van het broeikasgas koolstofdioxide. ‘Alles wijst in dezelfde richting: we hebben de aarde warmer gemaakt.‘

Bron: Trouw (Reuters), 21 augustus 2012.

arctica 33 – Arctic Peoples Alert

Zoals de vaste lezer van Arctica wellicht heeft gemerkt, is de Arctica kalender 2011 onder het ijs geschoten. De kalender was zo goed als af, maar dan was er wat met deze foto, dan weer met die, enz. Daarnaast vroegen andere zaken onze aandacht. Het leek ons geen goed plan nu nog een kalender uit te geven. Het verhaal dat wij met de kalender wilden vertellen over de moderne VOC-mentaliteit ten aanzien van inheemse Arctische volken, hebben we daarom omgezet in een serie artikelen.
Eeuwenlang staan Nederlanders in contact met inheemse Arctische volken. Meestal verliepen die ontmoetingen vriendelijk. Soms was er echter weinig respect en kwam het tot diefstal van godenbeelden, het ontvoeren van mensen of gewelddadige confrontaties.
Vaak wordt vergeten dat voordat in 1721 de Noorse evangelist Hans Egede voet op Groenland zette, Nederlandse walvisvaarders al ruim een eeuw de Groenlandse kusten bezochten.
Een kernvraag is: hoe kijken we terug op ons Arctische verleden zonder te moraliserend of vererend te worden? Wordt bijvoorbeeld de film Nova Zembla een onversneden heldenepos over Willem Barentsz? Of wordt het ook een film waarin de geschiedenis door de ogen van Nenets wordt verteld?
De Poolnacht van Groningen zit erop, met bewonderenswaardig veel activiteiten. Echter, ten opzichte van inheemse Arctische volken waren er verschillende respectloze momenten. Het zijn geen ‘Indianen’, ‘Eskimo’s’ of ‘Samojeden’ die op Jamal in Siberië wonen, maar Nenets, wat ‘mensen’ betekent.
Nederland wil na Schiphol en Haven Rotterdam ook de gasrotonde van Europa worden. Bij het protest tegen de opslag van Russisch gas onder Bergen, Noord Holland wordt vergeten dat ook Nenets ernstige gevolgen ondervinden door gaswinning onder de weidegronden van hun rendieren. Zoals ook wordt vergeten dat we voor nieuwe kerncentrales niet alleen volgende generaties opzadelen met radioactief afval, maar dat daarvoor ook uraniumerts gewonnen moet worden. Die mijnbouw vindt meestal op inheems grondgebied plaats. Op dezelfde wijze vergaten we in 1986 dat er Innu (Indianen) in Oost-Canada rondtrokken, toen we daar onze militaire laagvliegoefeningen hielden. Ondanks mensenrechtenverdragen en milieuregelgeving laat het Nederland van nu wederom economische belangen zwaarder wegen dan respect voor inheemse volken.
Dat heeft ook fotograaf Jeroen Toirkens met eigen ogen kunnen zien toen hij, zolang het nog kon, in twaalf jaar twaalf reizen maakte naar onder andere nomadische volken vaak Arctische gebieden voor zijn project voor zijn project NomadsLife. Dit project komt tot een (voorlopig?) eind met een overzichtstentoonstelling en het fotoboek Nomad.

Inhoud arctica 33 – winter 2010/2011
33.1  Arctic Peoples Alert
33.2  2011 Nansen-Amundsen Jaar
33.3  Nederlanders en Arctische volken
33.4  De Poolnacht van Groningen
33.5  Poolkoorts

Geplaatst 18.03.11; Gewijzigd: 11.10.2013

arctica 33 – 2011 Nansen-Amundsen Jaar.

Nansen werd 150 jaar geleden geboren en
100 jaar geleden bereikte Amundsen als eerste de Zuidpool.

In het Nansen-Amundsen jaar vinden, hoofzakelijk in Noorwegen, vele activiteiten plaats. Zo is het Fram Museum in Oslo gerenoveerd en vernieuwd. Over Nobelprijswinnaar Fridtjof Nansen (1861-1930) en Roald Amundsen (1872-1928) kan ik niet objectief schrijven. Beide zijn, met onder meer Knud Rasmussen, geboren Poolreizigers mijn grote voorbeelden. Dit in tegenstelling tot de Britse marineofficier Robert Falcon Scott (1868-1912) met zijn pony’s. Nansen in het bijzonder, niet omdat hij min of meer gedwongen aan Amundsen zijn poolonderzoek over droeg, maar mede om zijn werk voor de Volkenbond, de voorloper van de Verenigde Natie.
www.nansenamundsen.no  www.frammuseum.no

Nieuwe Rotterdamsche Courant
4 maart 1914
Amundsen te Amsterdam

Uit Amsterdam meldt men ons: Gisteravond heeft de ontdekker van de Zuidpool, de Noor Roald Amundsen, in het Concertgebouw in Amsterdam voor een vrij talrijk publiek een lezing met lichtbeelden gehouden over zijn reis naar de Zuidpool.
Amundsen houdt… een rondreis over de wereld om over … zijn lotgevallen te vertellen, om daarmee het kapitaal bijeen te brengen voor een nieuwe Poolreis…
Amundsen is, sinds hij enige jaren geleden te Amsterdam van zijn ervaringen aan boord van de Belgica vertelde, niet veranderd. De Poolwinter heeft hem niet geschaad. Het is nog dezelfde slanke, ietwat hoekige, veerkrachtig gaande gestalte, correct in den zwarten rok (een ontgoocheling voor hen, die zich een poolreiziger nu eenmaal plegen voor te stellen in een pak van rendiervellen) en nog dezelfde scherpgetekende magere kop, met den sterk naar voren springende neus en wijde wangplooien, het vel van zijn kop roze en fris. En ook was het nog dezelfde voordracht, eenvoudig, bij het nuchtere af…
Eindelijk op 20 oktober 1910 ging de groep, die zich naar de Zuidpool zou richten en een andere die Koning Eduard 7 land zou exploreren, op weg. Zij bestond uit Amundsen en vier makkers met vier sleden met honden. Men nam voor 120 dagen proviand mee. Grote moeite bezorgde vooral het overtrekken van die Antarctische Alpen, waarvan de hoogste toppen stijgen tot 3.360 Meter boven de zee. Op de zogenaamde Duivelsgletsjer verkeerde men herhaaldelijk in levensgevaar. Amundsen zei er gisteravond alleen van: „Es war nicht gerade angenehm”…
Op 16 december 1910 bereikte men de Zuidpool. Maagdelijk, zonder enig spoor van mensen strekte zich de sneeuwvlakte uit. Het was de Noorse vlag, wier kleuren het eerst wapperden op dit ontoegankelijk deel der aarde! (Luide toejuiching).
De lichtbeelden die hedenavond vertoond werden waren helaas niet van de allermooiste, onduidelijk en bovendien ordinair gekleurd. Toch heeft men ze met belangstelling bekeken.”
Enigszins hertaald en ingekort. Geplaatst: 24.02.2011; Gewijzigd: 02.10.2013.

arctica 33 – Poolnacht van Groningen

De Poolnacht van Groningen werd gehouden van 15 november 2010 t/m 15 januari 2011.

Het was een initiatief van het Willem Barentsz Poolinstituut en C&N-Rijpma Projecten en werd ondersteund door het WWF, Blikveld en de KNNV Uitgeverij. Tijdens een groot scala aan activiteiten werd tevens het veertigjarig bestaan van het Arctisch Centrum (RUG) gevierd. Een kort verslag.
15-11 Op de opening werd veel aandacht besteed aan de activiteiten en mogelijkheden voor het Nederlandse bedrijfsleven bij de winning van gas op schiereiland Jamal in het Noordwesten
van Siberië.
18-11 In Zwolle vond het uitgestelde seminar Van wie is de Noordpool? plaats, aangeboden door de Gemeente Groningen en gesteund door VNO-NCW Noord. Geert Greving van GasTerra, secretaris stichting Project Delta Group en voorzitter van de Rusland Groep van de Dutch Trade Board, sprak enthousiast over de mogelijkheden voor de Nederlandse industrie om op Jamal via zee gas te
winnen. Volgens Greving kunnen Nederlandse ondernemers met hun innovaties de waterbange Russen goed helpen en kennis aandragen met betrekking tot permafrost. Er zouden bij Jamal alleen wat witte robben zitten (waarschijnlijk bedoelt hij jonge kleine zeehond). Tijdens zijn bezoek aan het gebied werden de oorspronkelijke bewoners, volgens Greving Indianen, er ook even bijgehaald. Die dronken bleken te zijn. Weinig respectvolle taal van de GasTerra-vertegenwoordiger en dat heb ik ook uitgesproken.

V.l.n.r.: Groenlandse les door Ole Korneliussen op de Poolmarkt; Joyce Roodnat spreekt met Bernlef; Sacha Landkroon, huisdichter RUG.

24-11 Op een bijzondere Literaire Poolnacht waren onder leiding van Joyce Roodnat bijdragen te horen van J. Bernlef, Remco Ekkers, Sacha Landkroon, Lars Saabye Christensen (Noorwegen), Sami Ailo Gaup uit Noorwegen, Groenlander Ole Korneliussen (Qivittoq) uit Denemarken. Al dan niet gereisd, (tijdelijk) woonachtig of geboren in Arctisch gebied hadden allen het Arctisch gevoel in hun oeuvre verwerkt. Opvallend was dat de bewoners het wat minder warm en romantisch ervoeren dan de (niet) bezoekers van het Poolgebied.
In het Universiteitsmuseum, dat ook de collectie van het voormalige volkenkundig museum Gerardus van der Leeuw beheert, waren voorwerpen van poolreizigers te zien. Teleurstellend was de voor kinderen bedoelde quiz over Eskimo’s. Het in deze tijd in stand houden van een verkeerde beeldvorming en naamgeving van Inuit past een Universiteitsmuseum niet. Arctic Peoples Alert mocht van het museum geen reactie op haar opmerking ontvangen. Voor de deur stond een replica van de sloep van Willem Barentsz afkomstig van het museum ’t Behouden Huys op Terschelling.
Naast de foto-expositie NomadsLife in Galerie Noorderlicht was er in het Noordelijke Scheepvaart-museum de indrukwekkende foto-expositie Faces from the Scoresby Sund van Dr. Ko de Korte te zien. In 1973-75 fotografeerde hij de inwoners. Het is schokkend te ervaren hoeveel geportretteerden mensen
inmiddels overleden bleken te zijn als gevolg van zelfmoord en ongevallen.

Replica sloep van Barentsz. Foto: Willemien Mensinga, winnares Poolnacht fotocompititie.

14.01 Ter afsluiting vond het Poolnachtdebat plaats, voorafgaand door een seminar en een kinderdebat onder leiding van Prinses Laurentien, in het gebouw van de Gasunie: Economische exploitatie van het Noordpoolgebied: Botsende belangen?! Op het laatste moment was Leo van der Vlist (Nederlands Centrum voor Inheemse Volken) bereid gevonden om in mijn plaats wegens ziekte naar het seminar te
gaan. In het onderdeel zelfbeschikking van inheemse volken versus externe belangen wees hij in het hol van de ijsbeer onder meer op de VN-Verklaring voor Inheemse Volken en de internationaal afgesproken ILO-Code of Conduct for Multinationals.

Tentoonstellingstekst Universiteitsmuseum; Ingang Poolmarkt, A-kerk.

In zijn presentatie belichtte hij Artikel 3 van de VN-Verklaring. Dit artikel verklaart dat inheemse volken zelfbeschikkingsrecht hebben. Op grond hiervan hebben zij het recht om vrijelijk hun politieke status te bepalen en vrijelijk hun economische en culturele ontwikkeling na te streven. Belangen van inheemse
volken botsen echter veelal met de belangen van de staat waarin zij leven maar ook met bedrijven die in hun gebieden gevestigd zijn. Inmiddels groeit er een consensus dat het recht van inspraak van de inheemse bevolking niet beperkt mag worden tot consultatie alleen. Er moet daarnaast een lokale toestemming zijn voor de toekenning van exploitatierecht. Dit wordt Free and Prior Informed Consent genoemd. Het principe van een dergelijke toestemming houdt in dat de inheemse bevolking op juiste wijze moet worden geïnformeerd over alle sociale en ecologische gevolgen van een exploitatie en de mogelijke alternatieven hiervan, voordat het project van start gaat. Op die manier zou er meer garantie moeten zijn dat de levenskwaliteit van de lokale bevolking er niet op achteruit gaat en dat zij op eerlijke wijze mee kan profiteren van de winsten op ontginning, aldus Leo van der Vlist. Onder leiding van Menno Bentveld vond het slotdebat plaats. In Zwolle sprak de GasTerra-vertegenwoordiger nog over Indianen. Tijdens het slotdebat werd eerst gesproken over Eskimo’s! Door correctie uit de zaal werd dat veranderd in Nenets. Hun leefwijze op de toendra is volgens GasTerra maar armoedig en voor hun
ontwikkeling is urbanisatie een positieve ontwikkeling.

V.l.n.r.: dir. Ammassalik Museum, Carl-Erik Holm met Ko de Korte; Poolnachtdebat; Jeroen Toirkens.

arctica 33 – Poolkoorts

Boeken, films, tentoonstellingen, etc.
Nomad 19 mrt t/m 5 jun 2011 / Jeroen Toirkens / fotodocumentaire tentoonstelling
GEMAK / Paviljoensgracht 20-24 / 2512 BP Den Haag / T: 070 3638968 / http://www.gemak.org  www.nomadslife.nl
Open: di t/m vr: 12.00-17.00 u., za + zo: 13.00-17.00 u. Toegang gratis.
19 maart: Presentatie van het fotoboek Nomad en opening tentoonstelling. Verschillende activiteiten gedurende de tentoonstelling, waaronder een fotodocumentaire over nomadisch leven, de oudste vorm van bestaan.
22 mei 15 uur debat, gespreksleider Thijs Broer, politiek redacteur Vrij Nederland. Jeroen Toirkens legde het leven van een aantal nomadische volken vast. Daarvan stelde Wim van Sinderen, hoofdconservator fotomuseum Den Haag, een uitgebreid overzicht samen.

Nomad / Fotoboek / Jeroen Toirkens
met een essay van Jelle Brandt Corstius.
Uitgeverij Lannoo (2011) / € 39,99 / 208 blz.
ISBN: 9789020995985 / www.lannoo.be
Sinds 1999 brengt Jeroen Toirkens met zijn project NomadsLife de eeuwenoude leefwijze van nomaden in beeld, meestal in zwart/wit. Tenminste, zolang het nog kan. Twaalf jaar en elf reizen naar de meest afgelegen, vaak Arctische gebieden leverden Toirkens vele foto’s. Bijzonder is om te zien hoe niet alleen deze volken zich in die twaalf jaar ontwikkelden, maar ook hoe het fotowerk en het reizen van Toirkens zich ontwikkelde. Jelle Brandt Corstius schreef voor dit unieke fotoboek een persoonlijk verslag over de twee keren dat hij meereisde. Bijzonder is het contrast tussen zijn en Toirkens’ manier van reizen en het is verrassend hoe zijn handen ineens onder het walvisbloed zitten.
Nomadische en semi-nomadische volken leven onder vaak extreme omstandigheden in symbiose met natuur en klimaat. Niet alleen laten de foto’s zien dat veel nomaden oude tradities proberen op te pakken en zich politiek en cultureel organiseren, maar ook laten zij de keerzijde van het nomadenleven zien. Corruptie, problemen met landrechten en wijdverbreid alcoholisme hebben hun weerslag op inheemse volken. Door verstedelijking, globalisering, droogte, armoede, exploitatie, EU-invoerverbod,
vervuiling en versnelde klimaatverandering wordt het steeds moeilijker om vast te houden aan hun eigen manier van leven.
Jeroen Toirkens (1971) studeerde fotografische vormgeving aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. In 2004 en 2010 won hij prijzen bij de Zilveren Camera met foto’s uit Mongolië en Groenland.
Jelle Brandt Corstius (1978) is publicist en programmamaker (VPRO-Zomergasten, Van Moskou tot Magadan, enz.) was Trouw-correspondent in Moskou.

Arctic with Bruce Parry

DVD / ± € 39,95 / www.bbcshop.com
Op BBC2 startte in januari 2011 een vijfdelige serie waarin Bruce Parry de inheemse Arctische volken rond de Poolcirkel bezoekt. Het zijn unieke momentregistraties van een leefwijze die (dreigt uit te sterven) uitsterft. Beelden die binnenkort niet meer gemaakt kunnen worden. Met veel respect onderzoekt Parry hoe onder meer Sakha, Eveny Groenlanders, Inupiak, Samen en Gwich’in elk op hun wijze hun manier van leven in stand proberen te houden. Daarbij schuwt hij onderwerpen als walvis-, zeehondenjacht en exploitatie van grondstoffen niet. In de serie Tribe deed hij al verslag van zijn bezoek aan de Nenets op Jamal. Parry bezoekt onder meer: Qaanaaq, Maamorilik, Uummannaq op Groenland – Old Crow en Fort McMurray, Fort McKay in Canada – Murmansk, Archangelsk, Nyukhcha, Sakkyryr
Yakutsk, en Delong Valley in de Russische Federatie – Tønsvik in Noorwegen – Prins William Sound – Nome Kaktovik in Alaska, alsook Spitsbergen.
Het Belgische Canvas zendt de serie inmiddels uit. In de ondertiteling zie je dat de respectvolle woordkeuze van Parry enigszins verloren gaat. Dat belooft wat voor de Nederlandse uitzending. Het is nog niet bekend welke omroep de serie aankoopt.
Arctic / Boek / Bruce Parry en Huw Lewis-Jones (2011) / Engels / 272 blz.
Conway Anova Books (2011) / ISBN 9781844861309 / www.anovabooks.com
Bij de BBC-serie Arctic with Bruce Parry is een dagboek verschenen van de reis langs de inheemse Arctische volken in de zomer van 2009. Ook gaat Parry inhoudelijk in op de situatie van deze verdwijnende volken in. Een aanrader.

Perspectief voor Papoea. Het verhaal van mijn leven en mijn strijd.
Autobiografie / Viktor Kaisiëpo Msn, opgetekend door Willem Campschreur (2011) € 19.50 / 272 blz. / ISBN 9789460221149  www.kitpublishers.nl
Viktor Kaisiëpo (1948-2010) vertelde in de laatste maanden van zijn leven aan Willem Campschreur zijn verhaal over de gedwongen komst naar Nederland en zijn levenslange strijd voor de rechten van de Papoea’s en daarmee voor alle inheemse volken. Gekscherend nam hij me kwalijk dat ik daaraan een extra zetje heb gegeven. Hij kon zijn verhaal niet afmaken en overleed op 31 januari 2010. Postuum tekende Campscheur zijn indrukwekkende levensverhaal in boekvorm op, wat leest alsof je Viktor hoort vertellen. Toch is het ook een handboek in de strijd voor inheemse rechten.

Nova Zembla / Film / Eyeworks Film & TV Drama / www.eyeworks.tv
Reinout Oerlemans gaat in samenwerking met Inspire Pictures een 3D-film maken over het heldenepos: de overwintering op Nova Zembla. In 1596, op zoek naar de Noordoostelijke doorvaart, strandde Barentsz in het pakijs en overwinterde met zijn bemanning op het eiland. In 1597 overleed Barentsz en werd daardoor wereldberoemd. Oelemans: ‘Dit verhaal heeft als kind al ontzettend veel indruk op me gemaakt. De overlevingsdrang, de doorzettingskracht en de onvoorstelbare heroïek. Ik heb al langer met het idee in mijn hoofd gelopen hier een speelfilm van te maken, iets dat gek genoeg nog niet eerder gebeurd was.’
Prof. Dr. Louwrens Hacquebord, directeur Arctisch Centrum RUG: ‘We hebben afgelopen zomer een geanimeerd gesprek gehad over zijn plannen. Hij wilde een beetje sparren over de belevenissen van Willem Barentsz en Jacob van Heemskerck op Nova Zembla. Maar Oerlemans moet de historie geen geweld aandoen.‘
De film past goed in de neo-VOC tijd ‘Op naar Jamal!’ en sluit mooi aan op het vriendschapsjaar Rusland-Nederland in 2013. Bron: 6 januari 2011, www.telegraaf.nl/prive 

Inuitkunst – schenking Van Berkel
Tot 2 mei 2011 / galerijtentoonstelling / Museum Volkenkunde
Steenstraat 1 / 2312 BS Leiden / T 071 5168 800 / www.rmv.nl

Silent Snow  op Filmfestival Movies that Matter
Documentaire / Jan van den Berg & Pipaluk de Groot (2011) / 75 min.
Theater aan het Spui / Spui 187 / 2511 BN Den Haag / T 070 346 52 72 www.silentsnow.org
27 mrt 2011 / 19.00 u. / Taco Ruighaver interviewt Jan van den Berg.
30 mrt 2011 / 17.00 u. / Ardy Stemerding interviewt Jan van den Berg.
Onthutsende documentaire waarin een jonge Inuit drie continenten bereist en de gevolgen van chemische verontreiniging voor mens en milieu onderzoekt.

Galerie Week-End
26 mrt. 2011 / 13.00-17.00 u. 27 mrt. 10.00-13.00 u.
Galerie Canuit / F.D. Rooseveltlaan 116 / 5625 PD Eindhoven
T.: 040 2415806 / http://www.canuit.com

Foto achterpagina: Paulus Larsen uit Oost-Groenland bekijkt Arctica tijdens zijn bezoek aan Museon, Den Haag op 23 november 2010 in het kader van http://www.roots2share.nl

Niet alleen …
ijsberen ijsberen …
rond de …
Noordpool…

Het ijs smelt ook onder de voeten van inheemse Arctische volken!

Geplaatst: 04.10.2013